Anlaşılır yazmanın bazı temel ilkeleri vardır. Bu ilkeler aslında genel olarak nasıl yazmamız, nelere dikkat etmemiz veya nelerden kaçınmamız gerektiği hakkında bize kılavuzluk edebilir. Bu konu hakkında daha ayrıntılı bahsetmeden önce yazı yazmanın bir süreç olduğunu ve bu süreçten keyif almanın temel unsurların başında geldiğini bilmemiz önemlidir.
Kitap okumak bir sanattır;
Belki de yazmak kadar güç bir sanat
peyami safa
Kitap Okuyun
İyi bir yazar olmak, özellikle de yazdığımız içeriği anlaşılabilir kılmak için ilk önce okumak gerekir. Cümle yapılarını, dil bilgisi kurallarını, etkili kelime kullanımını, farklı fikirleri ve bunların okuyucuya nasıl aktarıldığını okuduğunuz her satırda analiz edebilmek önemli bir adımdır.
Dil bilgisi Kurallarını İyi Bilin
Bağlaçların, eklerin ve noktalama işaretlerinin yerinde ve doğru kullanılması sizi oluşabilecek anlam karışıklıklarından veya kaymalarından kurtarıp daha anlaşılabilir yazmanızı sağlayacaktır.
Konuya Hâkim Olun
Ne hakkında yazacağınızı belirledikten sonra bu konudaki bilgilerinizi süzgeçten geçirip kendinizi yeniden değerlendirin. “Bu konuyu ne derecede biliyorum, yazmak istediklerimi kolay bir şekilde aktarabilir miyim, bilgilerim güncel mi, değilse nasıl güncelleyebilirim?” gibi sorularla öz değerlendirme sonucunda ne kadar donanımlı olduğunuzu ölçüp bu yönde daha kararlı ilerleyebilirsiniz.
Ana Hatları Belirleyin
Konuya hâkimsiniz, araştırmanızı yaptınız, dil bilgisi kurallarını de gözden geçirdiniz. Şimdi yazınızın iskeletini oluşturmalısınız. Yazınızın amacını ve kime hitap edeceğinizi veya yazınızı ne gibi örneklerle pekiştireceğinizi bu kısımda belirlemeniz sizi daha hazır hale getirecek ve anlaşılır yazmanızı kolaylaştıracak.
Hedef Kitleye Uygun Dil Kullanın
Hedef kitlenizi tanımalı, kitlenizin daha çok hangi konulara ilgi duyduğunu araştırmalı ve buna yönelik yazılar yazmalısınız. Bu sayede okuyucular kullandığınız dil sayesinde gelecekteki çalışmalarınızı da beğenecek ve yakından takip edecek.
Kısa Cümleler Kurun
Cümleleri gereksiz uzatmak, noktayla bir türlü sonlandıramamak yazının kalitesini ve anlaşılabilirliğini önemli derece azaltıyor. Vermek istediğiniz mesajı veya katmak istediğiniz duyguyu uzun cümlelerle birbirine karıştırmak yerine farklı tekniklerle daha yalın ve kısa bir hale getirebilirsiniz. Anlatılanlara göre Ernest Hemingway’ın arkadaşlarıyla girdiği iddia sonucu yazdığı sadece 6 kelimeden oluşan çok kısa ama bir o kadar da acıklı hikayeyi paylaşmak isterim:
“Satılık: Bebek ayakkabıları. Hiç giyilmedi.”
Gereksiz Jargondan ve Süslü Anlatımlardan Kaçının
Biraz önce de bahsettiğimiz gibi kısa cümleler kurabilmek gereksiz jargondan ve süslü anlatımlardan kaçınmakla mümkün. Jargon, Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde de açıkça belirtildiği gibi “aynı meslek veya topluluktaki insanların ortak dilden ayrı olarak kullandıkları özel dil veya söz dağarcığı” olarak geçmektedir. En çok karşılaştığımız ise tıp jargonudur. Doktorların hastalarına açıklama yaparken kullandıkları özel terimler hedef kitle tarafından anlaşılmayabilir. Kullanımının gerekli olduğu zamanlarda da jargonlar dikkatli bir şekilde tanımlanmalı ve aşırıya kaçılmamalıdır.
Sözcük Seçimine Dikkat Edin
Sözcüklerin yerinde ve zamanında kullanımından, güçlü kelimelerin içeriklerimize ne gibi anlamlar kattığından ve bunun öneminden bir diğer yazımızda bahsetmiştik. Eğer okumadıysanız bir göz atmanızı tavsiye ederim. Okuyucularınızı etkileyebileceğini düşündüğünüz kelimeleri özenle seçmek laf kalabalıklarından kurtularak kısa ve anlaşılır cümleler kurmanızı sağlar.
Yabancı Dilden Geçen Sözcükleri Seçerek Kullanın
Dilimize zamanla giren birçok yabancı kelime mevcut. Bazen bunları kullandığımızın farkına bile varmıyoruz. Bu konuda daha dikkatli olmakta fayda var. Özellikle yazılarımızda, kendi ürettiğimiz içeriklerde buna dikkat edersek bizi takip eden özellikle de Plaza Dili’nin yaygınlaşmaya başladığı dönemde insanlara doğru örnek olabiliriz. Bu kelimelerin bazılarını ve Türkçedeki karşılıklarını göstermek gerekirse;
- Call center= Çağrı merkezi
- Aktivite=Etkinlik
- Ambargo=Yaptırım
- Sponsor=Destekçi
- Enternasyonal=Uluslararası
- Reyting=İzlenme oranı
- Skor=Sonuç
Örnekleriniz ve tavsiyeleriniz harika ve ilham verici.Tebrik ederim.
Bir seyler yazmaya baslamadan evvel cok okumak gerekir. Edebiyat ve dilbilgisi, gramer bilgisi gerekir. Gercekten iyi bir konu buldunuz ve iyi bir eser meydana getirdiyseniz, Gramer düzeltmelerini yayinevi de yapar. Ama Türkiye”de bunu hakkiyla yapabilecek yayinevi bulmak neredeyse imkansizdir. Ama genel olarak verdiginiz bilgiler güzel.
Not: Almanca klavye ile yazdigim icin türkce kararterleri kullanamadim .
Semra Beken